ریحان گیاهی از خانواده نعناست که به عنوان یک چاشنی خوش‌عطر و بو طرفداران زیادی در ایران و جهان داره. این گیاه محبوب سرشار از آنتی اکسیدانه و در تقویت سیستم ایمنی بدن تاثیری مثبت میذاره. به همین دلیله که امروزه، برگ ریحان، تخم ریحان و روغن ریحان هم برای مصارف خوراکی و هم برای مصارف درمانی کاربرد زیادی دارند. با اینکه میتونید ریحان مصرفی خودتون رو از سبزی فروشی های محلی تهیه کنید، اما عطر و طعم ریحان خانگی چیز دیگریست. بعلاوه، کاشت سبزیجات درخانه کار لذت بخشیه که میتونید تنها با داشتن چند گلدان مناسب، کمی بذر و مقداری خاک اون رو تجربه کنید. میتونید برای کاشت ریحان از گلدان های آذین پلی نور استفاده کنید.
توی این مقاله قصد داریم اطلاعات مفیدی رو در رابطه با کاشت ریحان در گلدان (مراحل کاشت، نگهداری و برداشت) با شما به اشتراک بگذارم. از آنجا که مراحل کاشت، داشت و برداشت انواع مختلفی از ریحان همچون ریحان سبز، ریحان بنفش و ریحان میخکی شباهت بسیاری به یکدیگر دارن، شما میتونید از نکات آموزشی این مقاله برای پرورش انواع ریحان در خانه و آپارتمان استفاده کنید.
زمان مناسب برای کاشت ریحان
ریحان گیاهیه که به گرما علاقه داره. پس فصل بهار (از اواسط اردیبهشت که هوا کمی گرم میشه) و تابستان برای کاشت بذر ریحان زمان مناسبیه. با این حال، ممکنه که لازم بشه متناسب با آب و هوای محل زندگی خودتون، کاشت ریحان رو کمی زودتر و یا کمی دیرتر شروع کنید. برای مثال، در بعضی شهرهای جنوبی ایران از اوایل اسفند ماه، هوا گرم میشه و برای کاشت ریحان مناسبه و اما در برخی شهرهای شمالی ایران هوا تا اوایل خرداد ماه همچنان سرده و برای کاشت ریحان نامناسبه.
مکان مناسب برای نگهداری از ریحان
بهترین مکان برای نگهداری گلدان ریحان جاییست که حداقل 3 الی4 ساعت در روز نور خورشید به صورت مستقیم به گیاه بتابه. جوانه های ریحان برای رشد بهتر حتما به نور مستقیم آفتاب نیاز دارند.
گلدان مناسب برای کاشت بذر ریحان
از اونجایی که ریحان در مراحل رشد خود ریشه‌های بلندی رو در دل خاک به وجود میاره، هر چه عمق گلدان بیشتر باشه، برای کاشت ریحان مناسب تره. پس، گلدانی رو انتخاب کنید که ارتفاعی بین 15 تا 30 سانتیمتر داشته باشه. پیشنهاد ما برای شما گلدان های ایتالیایی، گلدان مربع ایستاده، گلدان استوانه طرح سنگ، گلدان ایستاده و گلدان استوانه است. با این حال اگه گلدانی با ارتفاعی کمتر هم انتخاب کنید، میتونید کاشت سبزیجاتی مثل شاهی رو امتحان کنید چون کاشت شاهی به گلدانی با عمق زیاد نیاز نداره. عرض گلدان هم هر چی بیشتر باشه شما ریحان بیشتری برداشت می کنید. اما داشتن گلدانی با زهکشی مناسب (گلدانی که به راحتی آب اضافی رو از خودش عبور بده تا باعث پوسیدگی ریشه نشه) مهمترین عامل برای کاشت سبزیجات از جمله ریحانه. بنابراین، حتما در کف گلدان انتخابی خودتون چند سوراخ ایجاد کنید که بعد از هر بار آبیاری، آب اضافی به راحتی از گلدان خارج بشه و ریشه‌های ترد و نازک ریحان پوسیده و خراب نشن. در صورت درخواست، امکان ایجاد زهکش برای گلدان های خریداری شده از آذین پلی نور وجود داره.
خاک مناسب برای کاشت ریحان
معمولا خاک مناسب برای کاشت سبزیجات، مخلوطی از خاک برگ و خاک باغچه¬ست. شما میتونید خاک مناسب کاشت سبزیجات (ریحان، شاهی،جعفری وغیره) رو در بسته بندی هایی با وزن، ابعاد و قیمت متفاوت ازفروشگاه های لوازم باغبانی، بازارهای گل، گلفروشی‌ها و حتی برخی مغازه‌های پلاستیک فروشی تهیه کنید. معمولا روی بسته بندی خاک توضیحاتی نوشته شده که مشخص میکنه چه موادی توی خاک به کار رفته (مثل انواع کود ارگانیک یا شیمیایی). از اونجا که قصد دارید کاشت ریحان رو برای مصارف خوراکی انجام بدید، بهتره خاک فاقد کودهای شیمیایی باشه. اگر میخواید کمی حرفه‌ای تر عمل کنید، میتونید ازمخلوط کوکوپیت، پرلیت و پیت‌ماس استفاده کنید.
تهیه بذر ریحان
بذر انواع سبزیجات مانند ریحان (ریحان سبز، ریحان بنفش، ریحان میخکی…)، شاهی و جعفری رو میتونید به صورت بسته‌بندی با هزینه‌ای کم از بازارهای گل، فروشگاه های لوازم گل کاری و باغبانی، برخی عطاری ها و یا فروشگاه های اینترنتی لوازم کشاورزی تهیه کنید.
چگونه ریحان رو در گلدان بکاریم؟
پس از تهیه خاک، گلدان و بذر ریحان، نوبت به کاشت ریحان میرسه.
مراحل کاشت بذر ریحان در گلدان:
1. در کف گلدان سوراخ هایی ایجاد کرده و سپس گلدان رو با خاک مناسب پر کنید.
بهتره به اندازه 3 سانتی متر یا کمی بیشتر از سطح گلدان رو خالی بذارید تا موقع آبیاری خاک از گلدان بیرون نریزه.
2. سطح خاک رو کمی آبپاشی کنید ( برای ایجاد رطوبت در خاک)
3. بذر ریحان رو به صورت ردیفی یا نامنظم با فاصله 3 الی 4 سانتی متری روی سطح خاک مرطوب بپاشید.
دقت کنید که بذرهای ریحان رو حتما با فاصله 3 الی 4 سانتی متری روی خاک بپاشید. اگه بذرها رو بدون فاصله و به هم فشرده در خاک بکارید، بعد از جوانه زدن ریحان، اونها فضای کافی برای رشد و دریافت نور نخواهند داشت و احتمالا تعداد زیادی از جوانه‌های ریحان از بین میرن. برای کاشت بذر ریحان به محاسبات دقیقی نیاز ندارید، همینکه تعدادی بذر رو با کمی فاصله از هم روی خاک بپاشید برای کاشت ریحان کفایت میکنه.
4. روی بذرهای ریحان رو با 2 سانتیمتر خاک بپوشونید.
با اینکه اغلب گفته میشه میزان خاکی که روی بذرها میپاشید نباید بیشتر از یک سانتی متر باشه، تجربه شخصی نشان میده که بهتره میزان خاک کمی بیشتر باشه. پس، روی بذرها را با حدودا 2 سانتی متر (کمی بیشتر از یک بند انگشت) خاک بپوشونید. اگه میزان خاکی که روی بذرهای ریحان رو میپوشونه کم باشه، جوانه های کوچک و ظریف ریحان با هر بار آبیاری خم شده و روی خاک می‌افتند و از بین میرن. بعلاوه، ممکنه پرندگان بذرهای ریحان رو پیش از جوانه زدن از بین ببرند. از سوی دیگه، اگه میزان خاکی که روی بذرهای ریحان رو میپوشونه بسیار بیشتراز 2 سانتیمتر باشه، احتمال نرسیدن اکسیژن و نور به بذر و خفه شدن اون در دل خاک وجود داره.
5. سطح خاک رو دوباره کمی آب پاشی کنید و اون رو تا زمان جوانه زدن بذر ریحان همیشه مرطوب نگه دارید.
خاک گلدان باید تا زمان جوانه زدن بذرهای ریحان همیشه مرطوب باشه، پس بهتره روزی دو الی سه بار سطح خاک گلدان رو کمی آبپاشی کنید. دقت کنید که آبپاشی جهت حفظ رطوبت خاکه نه غرق آب کردن اون. بنابراین از آبیاری به دفعات زیاد یا میزان زیاد بپرهیزید که این کار باعث خراب شدن بذرها میشه. برای چک کردن رطوبت گلدان میتونید انگشت خودتون رو کمی در خاک گلدان فرو کنید و اگه احساس کردید خاک اون خشکه، گلدان رو دوباره آبیاری کنید.
6. گلدان رو در مکانی نورگیر بذارید به طوریکه در روز 3 الی 4 ساعت نور مستقیم آفتاب به گیاه ریحان بتابه.
گوشه‌ای از بالکن، حیاط خلوت، پشت پنجره و یا مکانی که در روز حداقل 3 الی 4 ساعت آفتابی باشه، مکان مناسبی برای قرار دادن گلدان ریحانه.
چه مدت طول میکشه تا بذر ریحان جوانه بزنه؟
اگه بذر ریحان سالم، خاک گلدان مناسب، رطوبت خاک به اندازه و نور دریافتی کافی باشه، جوانه های ظریف و زیبای ریحان 4 روز الی 1 هفته بعد از کاشت از دل خاک بیرون میان.
برداشت ریحان چه زمانی انجام میشود؟
درصورتیکه گیاه نور کافی (حداقل 3 الی 4 ساعت تابش مستقیم آفتاب در روز) و رطوبت کافی دریافت کنه، حدودا یک ماه بعد از جوانه زدن ریحان میتونید از چیدن برگ های سبز و معطر ریحان خانگی خود لذت ببرید. در واقع یک ماه بعد از جوانه زدن، هر ساقه ریحان حدودا 6 الی 8 برگ بزرگ خواهد داشت که میتونید متناسب با نیاز خودتون تعدادی از اونها رو بچینید و مصرف کنید، اونها رو خشک کنید و یا توی فریزر نگهداری کنید.
چگونه برگ های ریحان رو بچینیم؟
معمولا بالاترین قسمت ریحان دارای 4 برگ بزرگه و بعد کمی پایین تر روی ساقه اصلی 2 برگ دیگه دیده میشه و به همین ترتیب ساقه ریحان به سطح خاک میرسه. برای چیدن ریحان، دو برگ انتهایی هر ساقه رو پیدا کنید و کمی بالاتر از اون رو با دست یا قیچی بچینید. به این ترتیب، ریحان دوباره از محل چیده شدن (کمی بالاتر از دو برگ باقیمانده روی ساقه) رشد میکنه و شما طی هفته‌های بعد روی هر ساقه اصلی ریحان چندین ساقه فرعی نیز خواهید داشت و ریحان بیشتری برداشت خواهید کرد. به خاطر داشته باشید که گیاه ریحان رو هر چه بیشتر هرس کنید، پربارتر خواهد شد. پس در چیدن برگ های ریحان تردید نکنید. برای حفظ طعم و عطر دلنشین ریحان باید قبل از اینکه گیاه گل بده اون رو بچینید. با این حال اگه دیدید که ریحان شما گل داده ، گل و دو برگ پایینی اون رو بچینید تا گیاه دوباره رشد کنه.
